Sedam sekretara SKOJ-a

Danas skoro zaboravljeni, legendarnih Sedam sekretara SKOJ-a su bili značajan dio naše istorije:

Pavle Paja Marganović,

Mijo Oreški,

Janko Mišić,

Pero Popović Aga,

Josip Kolumbo,

Josip Debeljak i

Zlatko Šnajder

Savez komunističke omladine Jugoslavije (skraćeno SKOJ) je bio omladinski ogranak Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) od 1919. do 1948. Iako je zabranjen samo dvije godine od svog osnivanja i povremeno žestoko progonjan, nastavio je sa radom u ilegali i bio je uticajna organizacija među revolucionarnom omladinom u Kraljevini Jugoslaviji, a naknadno je postao važan organizator partizanskog otpora okupaciji Sila Osovina i domaćih kvinslinških snaga. Nakon Drugog svjetskog rata, SKOJ je postao šira organizacija jugoslovenske omladine, Narodna omladina Jugoslavije, koja je kasnije postala Savez socijalističke omladine Jugoslavije.

Između dva svetska rata, mnogi članovi organizacije su ubijeni od strane vlasti. Među njima je bilo i sedam sekretara SKOJ-a.

Pavle Paja Marganović,(1904-1929)

Pavle Marganović je rođen 17. marta 1904. godine u selu Deliblatu, kod Kovina, obućarski radnik.
U radničkom pokretu je bio od 1918. godine, a član SKOJ-a je od 1920. godine. Član i sekretar Centralne uprave radnika Jugoslavije.

U periodu od 1924. do 1928. godine školovao se na Sverdlovskom univerzitetu u Moskvi.

Na Četvrtom kongresu KPJ u Drezdenu, novembra 1928. godine, izabran za člana Centralnog komiteta KPJ i postao sekretar CK SKOJ-a.

Više puta hapšen i proganjan, posle zadnjeg hapšenja zvjerski mučen i ubijen, 30. jula 1929. godine, u zagrebačkoj policiji.

Sahranjen je u Grobnici narodnih heroja na Zagrebačkom groblju Mirogoj.

Mijo Oreški (1905-1929)

Rođen je 6. septembra 1905. godine u Zagrebu, zidarski radnik.

Član SKOJ-a od 1922. godine, a sekretar Mesnog komiteta SKOJ-a za Zagreb od 1923. godine. Godine 1924. postao je član Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Hrvatsku i Slavoniju, a 1925. član Centralnog komiteta SKOJ-a.

Zajedno sa Jankom Mišićem i i Francom Klopčičem pokrenuo je i uređivao centralni organ SKOJ-a list "Mladi boljševik".

Jula 1926. godine odlazi na rad u CK SKOJ-a u Beograd. Na Trećem kongresu SKOJ-a, održanom, u jesen 1926. godine, u Sloveniji, izabran je za organizacionog sekretara CK SKOJ-a.

U drugoj polovini 1928. godine završio je partijski kurs u Nemačkoj.

Posle uvođenja Šestojanuarske diktature i hapšenja Paje Marganovića, 1929. godine, preuzima funkciju političkog sekretara CK SKOJ-a. Zajedno sa Jankom Mišićem rukovodi radom SKOJ-a, najpre iz Zagreba, a potom iz Samobora.

Kada je policija, 27. jula 1929. godine, otkrila njihovo sklonište u Samoboru i blokirala ga, Janko Mišić, Mijo i njegov brat Slavko, vođa tehnike CK SKOJ-a, pružili su otpor i u sukobu s policijom poginuli.

Janko Mišić (1900-1929)

Politički radnik, rođen je 1900. godine u selu Slanom Dolu, kod Samobora. Politički se istako još kao učenik Trgovačke akademije u Zagrebu.

Jedan je od osnivača Saveza komunističke omladine Jugoslavije, oktobra 1919. godine.

Godine 1921. godine uhapšen je, kao član terorističke organizacije "Crvena pravda", zbog učestvovanja u atentatu na ministra unutrašnjih poslova Milorada Draškovića.

Od 1922. godine bio je član Mjesnog komiteta SKOJ-a za Zagreb i član Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Hrvatsku i Slavoniju. Zajedno sa Mijom Oreškim i Francom Klopčičem pokrenuo je i uređivao centralni organ SKOJ-a list "Mladi boljševik". A sa Zlatkom Šnajderom je uređivao list "Omladinsku borbu" i sarađivao u "Borbi".

U junu 1924. godine bio je delegat SKOJ-a na Četvrtom kongresu Komunističke omladinske internacionale u Moskvi. U proleće i leto 1925. godine obavljao je dužnost sekretara Centralnog komiteta SKOJ-a. Od avgusta 1926. do septembra 1928. godine bio je u Moskvi na studijama na Sverdlovskom univerzitetu.

Od jeseni 1928. godine bio je organizacioni sekretar CK SKOJ-a. Posle uvođenja Šestojanuarske diktature i hapšenja Paje Marganovića, 1929. godine, zajedno sa Mijom Oreškim rukovodi radom SKOJ-a, najprije iz Zagreba, a potom iz Samobora.

Policija je, 27. jula 1929. godine, otkrila njihovo sklonište u Samoboru i blokirala ga. Janko Mišić, je zajedno sa braćom Mijom i Slavkom Oreškim, pružio otpor i u sukobu s policijom poginuo.

Sahranjen je u Grobnici narodnih heroja na Zagrebačkom groblju Mirogoj.

Pero Popović Aga (1905-1930)

Obućarski radnik, rođen je 28. januara 1905. godine u Užicu. Kao ratno siroče izučio je obućarski zanat. U Beogradu je radio u SKOJ-evskoj organizaciji. Više puta hapšen i proganjan.

Od 1923. godine član je Centralnog komiteta SKOJ-a, a od 1924. organizacioni sekretar CK SKOJ-a. Radio je u izvanredno teškim ilegalnim uslovima. Putovao je po Jugoslaviji i organizovao omladinu. U Splitu su ga pokušali uhapsiti, ali je uspjeo da pobjegne.

Zajedno sa Josipom Kolumbom, političkim sekretarom CK SKOJ-a, upao je u policijsku zasjedu, 14. avgusta 1930. godine, u Zagrebu i u sukobu s policijom poginuo.

Sahranjen je u Grobnici narodnih heroja na Zagrebačkom groblju Mirogoj.

Njegov rođeni brat je Jevrem Popović, general JNA i narodni heroj.

Josip Kolumbo (1905-1930)

Rođen je 11. novembra 1905. godine u Kutjevu, kod Osijeka, mašinbravarski radnik.

Kao bravarski radnik u Zagrebu je učestvovao u radničkim štrajkovima. Godine 1922. postao je član SKOJ-a. Godinu dana kasnije zapošljava se u Željezničkoj radionici u Nišu, u kojoj je izabran za sekretara SKOJ-a, a ubrzo i za člana Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Srbiju. Više puta je hapšen i zatvaran.

Krajem 1927. godine, Partija ga šalje na studije u Moskvu na Sverdlovski univerzitet. U Jugoslaviju se vraća u vrijeme šestojanuarske diktature i stupa na dužnost političkog sekretara Centralnog komiteta SKOJ-a.

Zajedno sa Perom Popovićem Agom, organizacionim sekretarom CK SKOJ-a, upao je u policijsku zasjedu, 14. avgusta 1930. godine, u Zagrebu i u sukobu s policijom poginuo.

Sahranjen je u Grobnici narodnih heroja na Zagrebačkom groblju Mirogoj.

Josip Debeljak (1902-1931)

Rođen je 27. novembra 1902. godine u selu Orešju, u Hrvatskom zagorju, pekarski radnik.

Radničkom pokretu pristupio je 1919. godine. Član SKOJ-a postaje 1921. godine, u Zagrebu, gdje je radio kao pekar. Član Komunističke partije Jugoslavije je od 1923. godine. Bio je član rukovodstva Sindikata pekarskih radnika i član Mjesnog komiteta KPJ za Zagreb. Na Četvrtom kongresu KPJ u Drezdenu, novembra 1928. godine, izabran je za člana Centralnog komiteta KPJ i postao sekretar CK SKOJ-a.

Na ilegalnom partijskom sastanku u kafani "Priroda", na Vinogradskoj cesti u Zagrebu, oktobra 1931. godine, opkolili su ga policijski agenti. U sukobu s agentima ubio je zloglasnog policijskog agenta Dotlića. Tom prilikom je ranjen u u ruku, ali je uspjeo pobjeći.

Nekoliko dana kasnije, 15. oktobra 1931. godine, policija ga je otkrila u stanu na Sveticama, u Zagrebu i ubila, zajedno sa Josipom Adamičem, članom Mjesnog komiteta KPJ za Zagreb i sekretarom Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Hrvatsku.

Sahranjen je u Grobnici narodnih heroja na Zagrebačkom groblju Mirogoj.

Zlatko Šnajder (1903-1931)

Rođen je 5. marta 1903. godine u Slavonskom Brodu, politički radnik. Kao gimnazijalac stupa u SKOJ, napušta školovanje i u potpunosti se predaje revolucionarnom radu.

Prvi put je uhapšen 1920. godine i u zatvoru provodi šest meseci. Godinu dana kasnije ponovo je uhapšen zbog "aktivne komunističke djelatnosti".

Godine 1924. izabran je za sekretara Centralnog komiteta SKOJ-a.

Krajem 1926. godine opet je uhapšen i osuđen na godinu dana zatvora. Nakon određenog vremena, ponovo mu je suđeno i kazna mu je povećana na pet godina. Kaznu je izdržavao u zatvorima: na Adi Ciganlija (1927), u Sremskoj Mitrovici (1928 i 1929), Zenici (1930) i Lepoglavi (1931).

Umro je 1931. godine u samici Zeničkog zatvora (tkz. "Isusovačkoj ćeliji").

Sahranjen je u Grobnici narodnih heroja na Zagrebačkom groblju Mirogoj.